بررسی تأثیر افزایش قیمت حامل های انرژی بر رفاه خانوارهای شهری و روستایی با استفاده از مدل سیستم تقاضای تقریباً ایده آل(aids)

هدف این مطالعه تجزیه و تحلیل تأثیرات افزایش قیمت حامل های انرژی بر رفاه خانوارهای شهری و روستایی به تفکیک دهکهای درآمدی و نیز شناسایی آسیب پذیرترین دهکهای درآمدی روستایی و شهری بر اثر سیاست افزایش قمت حاملهای انرژی است. به این منظور با تکیه بر تئوری های مربوط به اندازه گیری تغییرات رفاهی مصرف کنندگان انفرادی، فرمول های کلی معیارهای رفاهی تغییرات جبرانی، تغییرات معادل و شاخص هزینه زندگی در چارچوب سیستم تقاضای تقریباً ایده آل(aids) استخراج گردیده است. در ادامه و پس از برآورد پارامترهای سیستم تقاضای تقریباً ایده آل در دوره زمانی 1383- 1388معیارهای تغییرات جبرانی، تغییرات معادل و شاخص هزینه زندگی، درصد تغییرات شاخص هزینه زندگی و ماتریس نسبت های تغییرات شاخص هزینه زندگی مورد محاسبه قرار گرفته اند. به منظور شناسایی آسیب پذیرترین دهکهای درآمدی نسبت شاخص تغییرات جبرانی به درآمد خانوار - که مبین نسبت زیان رفاهی ناشی از اجرای سیاست افزایش قیمت به کل درآمد می باشد- مورد محاسبه قرار گرفته است. نتایج حاصل از مدل نشان می دهد که تغییرات جبرانی و معادل برای خانوارهای روستائی در تمامی سالهای مورد بررسی منفی است. این موضوع نشاندهنده آن است که خانوارهای روستایی بهیچ وجه در دوره مورد بررسی دچار افت رفاهی نشده اند. دلیل این امر نیز آن است که حاملهای انرژی در بودجه خانوار روستایی سهم چندانی ندارند و خانوارهای روستایی نسبت به قیمت حامل های انرژی تاثیرپذیری چندانی ندارند. تغییرات جبرانی محاسبه شده در هر سال با تغییرات معادل محاسبه شده سال ما قبل آن مطابق انتظار هم برای خانوارهای روستایی و هم برای خانوارهای شهری کلیه دهک ها هم علامت هستند. نتایج محاسبات برای خانوارهای شهری نیز حاکی از آن است که تغییرات جبرانی و تغییرات معادل در سالهایی مثبت و در سالهایی منفی بوده اند. یعنی اینکه سیاست قیمتی در دوره مورد بررسی در سالهایی موجب افت رفاه و در سالهایی موجب افزایش رفاه خانوار شهری گردیده است. همچنین ماتریس نسبت های تغییرات شاخص هزینه زندگی محاسبه شده نشان می دهد که در دوره مورد بررسی شاخص هزینه زندگی دهک های مختلف درآمدی بر اثر افزایش قیمت حاملهای انرژی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند زیرا عناصر این ماتریس عمدتاً بسیار به عدد یک نزدیک هستند. سر انجام با محاسبه نسبت تغییرات جبرانی به کل درآمد خانوار آسیب پذیرترین دهکهای درآمدی در هر سال مشخص گردیده است.